کاهش تن و افزایش فضایل + فیلم

سعید بیابانکی، شاعر و پژوهشگر ادبی در یازدهمین برنامه چشمه حکمت ایکنا که به مناسبت ماه مبارک رمضان تهیه شده، در سومین مبحث جایگاه «روزه» در ادبیات گران‌سنگ عرفانی و معنوی ایران گفت: در گفتار پیشِ رو به مفهوم روزه از دیدگاه مولانا جلال‌الدین محمد بلخی در «دیوان شمس» اشاره‌ای خواهیم داشت و با انتخاب ابیاتی خواهیم دید که مولانا چه نگاهی به روزه دارد.

وی ادامه داد: روزه، جان‌ و دل را تصفیه و پاک می‌کند. روزه موجب کاهش تن و افزایش فضایل معنویِ روح و روان است.

کردیم ز روزه جان‌ودل پاک

هرچند تن پلید با ماست

روزه به زبان حال گوید

کم شو که همه مزید با ماست

در دیوان شمس حضرت مولانا یادآور شده گاو حرص را به وسیله روزه می‌توان قربانی کرد.

تو گاو فربه حرصت به ‌روزه قربان کن

که تا بری به تبرک هلال لاغر عید

ببینید چقدر زیبا مولانا در این بیت حرص را به یک گاو، به گاوی فربه و چاق تشبیه کرده و گفته روزه می‌تواند این گاو را قربانی کند، که پاداش روزه‌دار از این کار، هلال عید سعید فطر است.

آدمی به هنگام روزه ویژگی‌های نیکِ اخلاقی را در خویش جمع می‌نماید.

چو روزه‌داری، اخلاق خوب جمع شوند

به پیش تو چو غلامان و چاکران و حشم

همچنین مولانا از روزه به‌عنوان «خاتم سلیمان» هم یاد کرده است.

به روزه باش که آن خاتم سلیمان است

مده به دیو تو خاتم، مزن تو مُلک به‌ هم

این پژوهشگر ادبیات عرفانی با اشاره به آنکه با دقت در برخی ابیات دیوان شمس می‌توان به برخی شیرین‌زبانی‌های طنزآمیز مولانا که در آنها مستتر است پی برد گفت: آدمی به هنگام روزه به خوان کرم و رحمت بی‌منتهای پروردگار چشم می‌دوزد.

به روزه خوان کرم را تو منتظر می‌باش

از آن که خوان کَرَم به ز شوربای کَلَم

این‌جا «کَرَم» و «کَلَم» جناس آهنگینی هم با هم دارد.

بیابانکی سخنان خود در سومین درس‌گفتار در باب «روزه» در ادبیات عرفانی و معنوی ایران‌زمین را این‌گونه به پایان برد: مولانا جایی گفته:

چون نماز و روزه‌ات مقبول شد

پهلوانی، پهلوانی، پهلوان