دانش معاصر؛ مؤید شگفتی‌های قرآنی قلب انسان

به گزارش ایکنا، پایگاه اعجاز قرآن و سنت یادداشتی را با عنوان «القلب لیس مجرد مضغة»(قلب تنها اندام پمپاژ نیست) را به قلم «نهی ابوکریشه» یک پزشک متخصص و استاد دانشکده پزشکی گروه مغز و اعصاب دانشگاه قاهره منتشر کرد.

در این یادداشت به تشریح اوصاف قلب بر اساس آیات قرآن کریم و مطالعات دانشمندان امروزی پرداخته شده است که آن را فراتر از  اندامی توصیف می‌کند که در قفسه سینه وظیفه گردش خون در بدن را به انجام می‌رساند و قلب را مرکز عواطف و احساسات و تعقل، یعنی همه فعالیت‌های ارادی انسان معرفی می‌کند.

متن کامل این یادداشت در ادامه آمده است:

آیاتی که نیاز به تأمل دارد

خداوند در  قرآن کریم آیه 2 سوره انفال می‌فرماید: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آَيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ»(مؤمنان همان كسانى‏ هستند كه چون خدا ياد شود دل‌هايشان بترسد و چون آيات او بر آنان خوانده شود بر ايمانشان بيفزايد و بر پروردگار خود توكل مى‌كنند).

در این آیه کریمه به کار قلب شده است، البته نه آن گونه که دانشمندان قبلاً به ما گفتند که قلب تنها اندام پمپاژی است که خون را پمپاژ می‌کند و ربطی به عواطف و احساسات ندارد.

خداوند در آیه 28 سوره رعد هم می‌فرماید: «الَّذِينَ آَمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»(همان كسانى كه ايمان آورده‏‌اند و دل‌هايشان به ياد خدا آرام مى‏‌گيرد آگاه باش كه با ياد خدا دل‌ها آرامش مى‏‌يابد).

خداوند در آیه 45 سوره حج هم می‌فرماید: «لِيَجْعَلَ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ فِتْنَةً لِلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ وَإِنَّ الظَّالِمِينَ لَفِي شِقَاقٍ بَعِيدٍ» (تا آنچه را كه شيطان القا مى‌‏كند براى كسانى كه در دل‌هايشان بيمارى است و [نيز] براى سنگدلان آزمايشى گرداند و ستمگران در ستيزه‏‌اى بس دور و درازند).

در آیه 54 همین سوره حج نیز خداوند می‌فرماید: « لِيَعْلَمَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَيُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ وَإِنَّ اللَّهَ لَهَادِ الَّذِينَ آَمَنُوا إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيم» (و تا دانش‏‌يافتگان [راستين‏] بدانند كه آن حق و از سوى پروردگار توست و به آن ايمان آورند و دل‌هايشان در برابر آن خاشع شود و بی‌گمان خداوند رهنماى مؤمنان به راه راست است).

از این آیات نتیجه می‌گیریم که خداوند متعال کار دل را معین کرده است، دل آرام می‌گیرد، دل بیمار می‌شود و دل خاشع، ترسو و سنگ و سخت می‌شود.

خداوند در آیات 22 و 23 سوره زمر می‌فرماید: «أَفَمَنْ شَرَحَ اللَّهُ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ فَهُوَ عَلَى نُورٍ مِنْ رَبِّهِ فَوَيْلٌ لِلْقَاسِيَةِ قُلُوبُهُمْ مِنْ ذِكْرِ اللَّهِ أُولَئِكَ فِي ضَلَالٍ مُبِينٍ * اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُتَشَابِهًا مَثَانِيَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلِينُ جُلُودُهُمْ وَقُلُوبُهُمْ إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ ذَلِكَ هُدَى اللَّهِ يَهْدِي بِهِ مَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ» (پس آيا كسى كه خدا سينه‏‌اش را براى [پذيرش] اسلام گشاده و [در نتيجه] برخوردار از نورى از جانب پروردگارش مى‏ باشد [همانند فرد تاريكدل است] پس واى بر آنان كه از سخت‏ دلى ياد خدا نمى‌كنند اينانند كه در گمراهى آشكارند (۲۲) خدا زيباترين سخن را [به صورت] كتابى متشابه متضمن وعد و وعيد نازل كرده است آنان كه از پروردگارشان مى‏ هراسند پوست بدنشان از آن به لرزه مى‏ افتد سپس پوستشان و دلشان به ياد خدا نرم مى‏ گردد اين است هدايت‏ خدا هر كه را بخواهد به آن راه نمايد و هر كه را خدا گمراه كند او را راهبرى نيست) .

آیات فوق نیز دلیل بر این است که قلب نرم و سخت می‌شود. این، ویژگی‌های مادی از قلب است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت و داستان‌هایی واقعی را روایت خواهیم کرد که رسانه‌های غربی به آن پرداخته‌اند و روزنامه‌ها و مجلات علمی تخصصی معتبر در جهان منتشر کرده‌اند.

آنچه به آن خواهیم پرداخت نشان می‌دهد که قرآن نازل شده از طرف کسی است که از اسرار قلوب آگاه است. همان طور که خداوند در آیه 16 سوره حدید می‌فرماید: «أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آَمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ»(آيا براى كسانى كه ايمان آورده‏‌اند هنگام آن نرسيده كه دلهايشان به ياد خدا و آن حقيقتى كه نازل شده نرم [و فروتن] گردد و مانند كسانى نباشند كه از پيش بدانها كتاب داده شد و [عمر و] انتظار بر آنان به درازا كشيد و دل‌هايشان سخت گرديد و بسيارى از آنها فاسق بودند).

داستان‌هایی واقعی

خانمی به نام «کلر سیلویا» در تاریخ 29/5/1988 اظهار کرد که از یک جوان 18 ساله که در سانحه رانندگی فوت کرده بود پیوند قلب و ریه دریافت کرده و پس از پیوند، رفتارهایی مردانه پیدا کرده و به غذاهایی میل پیدا کرده که قبلاً هرگز دوست نداشته مثل مانند فلفل سبز و مرغ.

او وقتی با خانواده اهدا کننده قلب ملاقات می‌کند، معلوم می‌شود که رفتار او مانند رفتار اهداکننده است. برخی از دانشمندان این داستان را نادیده گرفتند و آن را تصادفی دانستند، اما برخی آن را دلیلی بر وجود به اصطلاح حافظه سلولی دانستند که با پیشرفت فناوری پیوند قلب مورد جلب توجه علمی قرار گرفته است.

حافظه سلول

می‌دانید که هر سلولی در بدن ما حاوی اطلاعاتی در مورد شخصیت و تاریخچه ماست و حتی فکر خاص خود را دارد که با انتقال عضوی از فردی به فرد دیگر پیوند می‌شود. سلول‌های شخص اول حافظه ذخیره شده خود را به بدن دوم منتقل می‌کنند. شواهد این پدیده با افزایش اعضای پیوندی در حال افزایش است که برخی از دانشمندان را بر آن داشت تا این پدیده را عمیقاً بررسی کنند.

تبادل پیام‌ها

کاندیس پرت، دانشمند علوم اعصاب و نویسنده کتاب مولکول‌های احساس می‌گوید که هر سلول در بدن و مغز پیام‌ها را با استفاده از آمینو اسیدهای زنجیره کوتاهی که قبلاً تصور می‌شد فقط در مغز وجود دارند، مبادله می‌کنند؛ اما وجود آنها در اندام‌های دیگر مانند قلب و اندام‌های حیاتی ثابت شد و این حافظه نه تنها در مغز، بلکه در سلول‌های اندام‌های داخلی و روی سطوح پوست ما ذخیره می‌شود.

اندرو آرمور در سال 1991 مفهومی را ارائه داد که می‌گوید مغز کوچکی در قلب وجود دارد و از شبکه‌ای از نورون‌ها، پیام‌رسان‌های شیمیایی، پروتئین‌ها و سلول‌های پشتیبان تشکیل شده است و مستقل از سلول‌های مغز برای یادگیری، یادآوری و حتی احساس کار می‌کند؛ سپس اطلاعات اول به بصل‌النخاع فرستاده می‌شود، جایی که رگ‌های خونی سازماندهی می‌شوند و  دوم به مراکز مغز مربوط به ادراک، تصمیم‌گیری و توانایی‌های فکری ارسال می‌شود.

این دانشمند معتقد است که اگر نورون‌های خودمختار در قلب پیوندی پیوند زده شوند، این سلول‌ها کار خود را بازیابی و سیگنال‌هایی را از حافظه قدیمی خود به مغز فرد جدید ارسال می‌کنند.

قلب پیوندی همچنین دارای گیرنده‌هایی در سطح سلول‌های قلب است که مخصوص اهداکننده است و با گیرنده‌های فردی که قلب به او پیوند زده شده متفاوت است و بنابراین بیمار دارای دو نوع گیرنده سلولی می‌شود.

روایت‌های دیگر

پل پیرسال، نوروایمونولوژیست و نویسنده کتاب The Heart Code تحقیقی را در سال 2002 با عنوان «تغییرات در شخصیت پیوند شده که معادل شخصیت اهداکنندگان است» انجام داد. این تحقیق شامل 74 نفر بود که 23 مورد از آنها در طول 10 سال گذشته تا آن زمان پیوند قلب انجام داده بودند و مسائلی را مطرح کردند.

مورد اول، ماجرای جوان 18 ساله‌ای است که ساز می‌نواخت و آواز می‌خواند و در سانحه رانندگی جان خود را از دست می‌دهد و قلبش به دختری 18 ساله منتقل شده است.

این دختر جوان در ملاقات با والدین اهداکننده، سازی را که پسر مرحومشان علاقه داشت نواخته، با اینکه قبلاً هرگز آن را نشنیده بود و اشعار آن آهنگ را با وجود اینکه اصلاً قبلاً نشنیده بود، کامل خواند.

ماجرای دوم مربوط به یک مرد سفید‌پوست 47 ساله بود که از یک مرد 17 ساله سیاه‌پوست آمریکایی، قلب دریافت کرده بود. گیرنده قلب پس از پیوند در کمال تعجب متوجه این شد که به موسیقی کلاسیک علاقه‌مند است و بعداً معلوم شد که اهداکننده به این نوع موسیقی علاقه داشته است.

ماجرای سوم مربوط به اتفاقی است که برای مرد جوانی افتاد که به‌تازگی پیوند انجام داده بود و مدام از یک کلمه عجیب استفاده می‌کرد و بعداً در مصاحبه با همسر اهدا کننده متوجه شد که این کلمه، کلمه رمزی بود که هر دویشان آن را ابتکاری به کار می‌گرفتند و برایشان این معنا را داده که همه چیز خوب است.

ماجرای چهارم مربوط به پیوند قلب به یک دختر هشت ساله است و اهدا کننده هم یک دختر 10 ساله مقتول بوده است.

پس از پیوند، این دختر کابوس‌های وحشتناکی را می‌دیده که قاتل را در حال کشتن یک دختر نشان می‌داد، این کابوس‌ها بسیار استرس‌زا بود و پدرش به منظور مشاوره او را نزد روانپزشک برد. تصاویری که آن دختر در خواب دیده بود آنقدر واضح و مشخص بود که آن روانپزشک و مادر دختر تصویری از قاتل را که در خواب دخترشان ظاهر شده بود، به پلیس گفتند و با این خصوصیات پلیس، قاتل را دستگیر کرد و آنچه دختر به پلیس گفته بود بسیار دقیق بود.

تأثیر قلب بر مغز

دانشمندان همواره در مورد واکنش قلب به سیگنال‌های دریافتی از مغز صحبت کرده‌اند، اما اکنون متوجه شده‌اند که این رابطه یک پویایی دو طرفه است و هر دو بر دیگری تأثیر می‌گذارند. محققان چهار راه را ذکر کردند که قلب بر روی مغز تأثیر می‌گذارد: یکی راه عصبی از طریق تکانه‌های عصبی، دومی راه شیمیایی توسط هورمون‌ها و انتقال دهنده‌های عصبی و سومی از راه فیزیکی توسط امواج فشار و به واسطه انرژی، از طریق میدان الکترومغناطیسی قلب تأثیر می‌گذارد. میدان الکتریکی قلب 60 برابر قوی‌تر از مغز و میدان مغناطیسی آن پنج هزار برابر قوی‌تر از میدانی است که از مغز ساطع می‌شود.

میدان الکترومغناطیسی قلب

این تصویر میدان الکترومغناطیسی قلب را نشان می‌دهد که قوی‌ترین ریتم در بدن انسان به حساب می‌آید که نه تنها تمام سلول‌های بدن را در بر می‌گیرد، بلکه تا فضای اطراف ما گسترش می‌یابد. میدان قلب را می‌توان از فاصله چند فوتی با تجهیزات حساس اندازه‌گیری کرد.

در این خصوص، آزمایشی برای بررسی لحظه لمس یا نزدیک شدن دو نفر به یکدیگر و چگونگی تأثیر قلب یکی بر امواج مغزی دیگری انجام شده است.

انرژی قلب

دانشمندی در دانشگاه آریزونا در حال حاضر مشغول تحقیق بر روی 300 پیوند قلب نظریه انرژی قلبی است.

انرژی و اطلاعات به‌طور متقابل بین قلب و مغز تبادل الکترومغناطیسی دارند. به این ترتیب مغز گیرنده قلب پیوندی می‌تواند سیگنال‌های الکترومغناطیسی را از قلب اهدا کننده دریافت کند. موضوعی که نیاز به تحقیق و تلاش برای تبیین مبانی بیولوژیکی این امر دارد تا معلوم شود که چه درصدی از پیوند شده‌ها تغییراتی را در شخصیت یا رژیم غذایی خود احساس می‌کنند و به سؤالات مهمی پاسخ می‌دهند که حتی جنبه اخلاقی را نیز مطرح می‌کند.

برای مثال اگر قلبی از قاتل يا جنايتكار يا از هر شخص ناپسندی به شخص نيكوكار منتقل شود، چه وضعی دارد و چه مسائلی از آن حاصل می‌شود؟

از آنچه گفته شد نتیجه می‌گیریم که قرآن کتاب حق است؛ همان طور که خداوند در آیه 42 سوره فصلت می‌فرماید: «لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ»(از پيش روى آن و از پشت‏ سرش باطل به سويش نمى‌‏آيد، وحى، نامه‌اى است از حكيمى ستوده)

این ویژگی‌ها و نشانه‌ها جز دلیلی بر ارتباط قلبی با امور معنوی و مسائل ایمان و کفر نیست.

و اینجاست که باید بپرسیم آیا آنچه گفته شد به ما درک عمیق‌تری از آیات قرآنی نظیر آنچه در ادامه آمده است، می‌دهد؟.

«أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآَنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا»(آيا به آيات قرآن نمى‏‌انديشند يا [مگر] بر دل‌هايشان قفل‌هايى نهاده شده است) آیه 24 سوره محمد.

«يَوْمَ تَشْهَدُ عَلَيْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ»(در روزی که زبان و دست و پای ایشان بر اعمال (ناشایسته) آن‌ها گواهی دهد) سوره نور آیه 24.

«تِلْكَ آَيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَ اللَّهِ وَآَيَاتِهِ يُؤْمِنُونَ»(اين[ها]ست آيات خدا كه به راستى آن را بر تو مى‏‌خوانيم پس بعد از خدا و نشانه‏‌هاى او به كدام سخن خواهند گرويد) آیه 6 سوره جاثیه.

ترجمه: الهام مؤذنی