به گزارش خبرنگار ایکنا؛ شعر هیئت چند سالی است که رواج یافته و برخی آن را ذیل شعر آئینی تقسیمبندی میکنند و این نوع شعر، اغلب در هیئتها مورد توجه و استفاده است، نکته مهم درباره این نوع شعر، مضامین و مفاهیمی است که انتقال میدهد، مضامینی که چندان از محتوای غنی برخوردار نیستند و چه بسا آسیبهایی را هم به این حوزه وارد میکنند، برای بررسی بیشتر ابعاد این نوع شعر و آسیبهای آن با محمود تاری، شاعر و مداح اهل بیت(ع) گفتوگو کردهایم که در ادامه از نظر مخاطبان میگذرد؛
-چه تعریفی از شعر هیئت دارید، آیا همان نوحه است؟
خیر، شعر مقوله جدا از نوحه است، نوحه حاشیه شعری است، اما شعر هیئت که در سالهای اخیر رواج یافته و این اسم را بر آن گذاشتهاند، مضامین اهلبیتی دارد و به عبارتی سرودههایی که در هیئت و مورد استفاده مداح قرار میگیرد، شعر هیئت نام دارد.
-به نظر میرسد این نوع شعر مفاهیم سطحی داشته و چندان از غنای کافی برخوردار نیست، نظرتان چیست، ما چه وضعیتی را در رابطه با این نوع شعر شاهدیم؟
متأسفانه این نوع شعر که به نام شعر هیئت معروف شده، اغلب کپیبرداری از کار دیگران است، یعنی شعرهایی که درباره حضرت علی اکبر(ع) و حضرت علیاصغر(ع) سروده شده و در کنار هم میگذاریم، میبینیم که یک یا دو مضمون را گرفته و از این شعر به آن شعر انتقال مییابد و در واقع یکسان بوده و با اندیشه خلاقانه انجام نشده است، به این معنا که شاعر باید مفهوم و مضامین متعالی و مناسبی را باید در شعر خود بیاورد، اما برخی بسیار راحت طلبانه شعری را که سروده شده، مضامین آن را مورد استفاده قرار داده و کپی برداری میکنند و این یکی از آفتهای شعر هیئت است.
- این نوع شعر چه آسیبها و آفتهایی غیر از این دارد که باید اصلاح شود؟
سطحینگری در شعر هیئت نیز آفت دیگری است که در اغلب شعرها موج میزند و از سوی دیگر کسانی در عرصه شعر هیئت ورود کردهاند که چندان تسلطی بر روی موضوعات و مستندات روایی و ... ندارند و هر چه به ذهنشان آمده، در شعر بیان کردهاند و این باعث تأسف و سؤال است که چرا این شعر باید تا این حد تنزل پیدا کند و کسی که چیزی از شعر و شاعری نمیداند، خود را شاعر بنامد، چنین افرادی آسیب جدی به بدنه شعر هیئت وارد کردهاند. البته دوستان شاعر از جوانان و پیشکسوتان نیز هستند که اندیشه خود را به کار گرفته و آثار بسیار فاخری خلق کرده و میکنند، اما افرادی هم هستند که از تفکر، دسترنج و اندیشه دیگران استفاده میکنند و به عبارتی سرقت ادبی انجام میدهند و از سوی دیگر کسانی این کار را انجام میدهند که تصور میکنند ردیف و قافیه را شناختند، کفایت میکند. در حالی که این گونه نیست و ما شعر هیئت را شعری میدانیم که در دل تاریخ و حادثه بوده و شاعر آشنا به این تاریخ و مستندات باشد و بتواند مفاهیم را از میان آنها استخراج کند.
-با توجه به اینکه هم شاعر و هم مداح هستید، در انتخاب شعر خود به چه مؤلفههایی توجه دارید؟
برخی از مفاهیم در شعر لازم و ملزوم یکدیگر هستند و نمیتوان یک مورد را بیان کرد، از این رو در یک شعر موفق و ماندگار هیئت مواردی حائز اهمیت است، اول اینکه این نوع شعر باید به تاریخ وصل باشد و پشتوانه تاریخی داشته باشد، همچنین شاعر باید از دل تاریخ آگاه باشد و بر موضوع اشراف داشته باشد، اگر یک شعر دینی و محتوایی خالی از پشتوانه تاریخی و مستندات باشد، شاعر به ورطه سطحینگری خواهد افتاد و شعر استحکام خوبی نخواهد داشت.
-تعامل شاعر و مداح چه تأثیری در سرایش و انتخاب شعر هیئت خواهد داشت؟
این موضوع، یکی از مؤلفههای مهم هم برای شاعر و هم مداح است، شاعری که شعر را خلق میکند، لابد جایی را دارد که آن را ارائه کند، اما این به نفع مداح است که با یک شاعر قوی آشنا و تعامل داشته باشد، اگر اینها در کنار هم قرار گیرند، شعر قوی خلق خواهد شد، از این رو بیش از همه، مداح به شاعر خوب نیاز دارد تا با یکدیگر تعامل داشته و به موفقیت برسند.
-شاید در برخی موارد اسم تعامل را نتوان گذاشت، چرا که مداح برخی ملاحظات را به شاعر تحمیل میکند و شاعر مجبور به سرودن شعرهای یک بار مصرف و سطحی میشود، در این مورد نظرتان چیست؟
شاعر نباید مجبور باشد که شعری را بسراید، اندیشه و تفکر شاعر، جوششی است و نه کوششی. گاهی مداح یک سبک خاصی را میپسندد و از شاعر میخواهد که در راستای همان سبک شعر بسراید، اما شاعر میگوید، من شعر میگویم و از تاریخ اهل بیت(ع) هم فاصله نمیگیرم و ضمن اینکه زبانم شاعرانه است، موارد تاریخی را نیز لحاظ میکنم، از این رو شاعر هر زمان احساس کرد، در مضامین تحمیلهایی صورت میگیرد، باید احساس خطر کند؛ چرا که اگر شاعر اندیشه خلاقانه و فکر بکر خود را نداشته باشد و مجبور به اجرای ملاحظات مداح باشد، باید احتیاط کند.
-چه توصیهای به شاعران جوانتر دارید؟
از دوستانی که وارد حوزه شعر آئینی شدهاند، به جد میخواهم که مطالعه متون دینی و تاریخ اهل بیت(ع)، زندگینامه اهل بیت(ع)، مقتل و ... را در رأس کارهای خود قرار دهند و در سرودن شعر، از این چارچوب بیرون نروند، چرا که در غیر این صورت، در پرتگاه قرار میگیرند، همچنین ضمن استفاده از فکر و دانش شعری خود، نگاهش به متون تاریخی نیز باشد، گاهی شعرهایی سروده میشود، که فرم و ساختار خوبی دارد، اما همه آن تخیل و خالی از محتواست و این تخیل آسیبزننده است و جایگاه آن هیئت نیست. از شاعران جوان میخواهم که به این موضوع توجه کافی داشته باشند. ما راه گذشتگان را ادامه میدهیم و باید از این آسیبها اجتناب کنیم.
گفتوگو از سمیه قربانی
انتهای پیام