«حلم»؛ صفت عشق و حق است + فیلم

سعید بیابانکی در بیست‌وششمین برنامه چشمه حکمت ایکنا، که به مناسبت ماه مبارک رمضان تهیه شده، با درود و احترام و ضمن ابراز امیدواری نسبت‌ به آنکه مجموعه درس‌گفتارهایی که در قالب چشمه‌ حکمت خبرگزاری ایکنا تقدیم همراهان مسلمان و مؤمنان روزه‌دار شده‌ است مقبول طبع بلند صاحب‌نظران قرار گرفته باشد، گفت: در این درس‌گفتار قرار است که نگاهی بیفکنیم به ادبیات عرفانی در باب صفت و واژه «حلم» و ببینیم که عرفای بزرگ ادبیات ایران‌زمین برای ما چه گفته‌اند.

خواجه‌ نصیر طوسی در کتاب «اخلاق ناصری» در باب انواعی که تحت اجناس فضایل باشند می‌نویسد: «حلم» آن بُوَد که نفس را طمأنینه‌ای حاصل شود تا غضب به‌ آسانی تحریک او نتواند کرد و اگر مکروهی بِدو رَسد در شَغَب نیاید.

در کتاب تذکره الاولیاء عطار نیشابوری آمده: «گفته‌اند اصل عقل چیست؟؛ گفت: حلم»

در مثنوی هم این‌گونه می‌خوانیم:

تیغِ حلم از تیغِ آهن تیزتر

بل ز صد لشکر، ظفرانگیزتر

در کتاب «مناقب‌العارفین» این‌گونه آمده: بزرگ‌ترین همه‌چیز دو چیز است؛ یکی حلم و دیگری علم.

در دیوان شمس هم مولانای بزرگ گفته است:

دو سه گام ار ز حرص و کین به حلم آیی؛ عسل جوشی

که عالم‌ها کنی شیرین؛ نمی‌آیی زهی کاهل

«حلم»؛ صفت عشق و حق است. عظمت و بی‌کرانگی حلم او؛ موجب سرافکندگی مخلوقات عظیم و گستاخی دل‌ها شده‌ است.

ای کوه از حلمت خجل، وز حلم تو، گستاخ دل

تا در جهد دیوانه گستاخ، در ایوان تو

شمس تبریزی نیز آراسته به صفت «حلم» است:

اگر آتش شبی در خواب، لطف و حلم او دیدی

گلستان‌ها شدی آتش، نکردی ذره‌ای تیزی

امیدوارم که همه ما به «حلم»، این صفت پسندیده مزین باشیم و در زندگانی انسان‌هایی بردبار و حلیم باشیم.