مدیر اداره فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد؛
الگوی مناسبی برای خودکفایی و کارکردهای اجتماعی مساجد نداریم
گروه جامعه ــ مدیر اداره فرهنگی مرکز رسیدگی به امور مساجد ضمن تشریح نظام مدیریت فرهنگی مساجد و چگونگی استقرار این نظام و تأیید استاندارد‌های فرهنگی آن گفت: با وجود این فعالیت‌ها در خودکفایی مساجد و کارکرد اجتماعی آن هنوز نتوانسته‌ایم به الگوی مناسبی دست یابیم.
حجت‌الاسلام روح‌الله سلحشور، مدیر اداره فرهنگی معاونت فرهنگی و اجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان کار فرهنگی و ضرورت‌های پرداختن به آن در مساجد، گفت: همه اتفاقات و راهبرد‌هایی که در مساجد کشور رخ می‌دهد به خاطر این است که در مساجد کار فرهنگی انجام شود؛ اگر هر نوع فعالیتی انجام شود، ولی در میان آنها کار فرهنگی نباشد قطعاً اقدامات دیگر هم اثربخش نخواهد بود.
مدیر اداره فرهنگی معاونت فرهنگی و اجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد با تأکید بر اینکه کار فرهنگی باید نظام‌مند باشد و با بیان اینکه نظام مدیریت فرهنگی مساجد سه اصل ارزشی مهم دارد، اضافه کرد: این موارد برگرفته از آیات قرآن کریم، روایات و احادیث است که برخی از آنها شامل «مسجد خانه خداست»، «مسجد خانه مردم است»، «مسجد پایگاه ولایت است» می‌شود؛ ارکان این نظام مدیریت فرهنگی هم شامل هیئت امنا، امام جماعت، شورای تشکل‌های مسجدی، خادم مسجد و نمازگزاران است. در این بین تشکل‌های مسجدی هم شامل بسیج مردمی برادران و خواهران، کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد، هیئت‌ها، دارالقرآن‌ها و مانند اینهاست.
مدیر اداره فرهنگی معاونت فرهنگی و اجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد با تأکید بر اینکه کار فرهنگی باید نظام‌مند باشد و با بیان اینکه نظام مدیریت فرهنگی مساجد سه اصل ارزشی مهم دارد، اضافه کرد: این موارد برگرفته از آیات قرآن کریم، روایات و احادیث است که برخی از آنها شامل «مسجد خانه خداست»، «مسجد خانه مردم است»، «مسجد پایگاه ولایت است» می‌شود؛ ارکان این نظام مدیریت فرهنگی هم شامل هیئت امنا، امام جماعت، شورای تشکل‌های مسجدی، خادم مسجد و نمازگزاران است. در این بین تشکل‌های مسجدی هم شامل بسیج مردمی برادران و خواهران، کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد، هیئت‌ها، دارالقرآن‌ها و مانند اینهاست.
فعالیتی که باعث حذف اختلافات فرهنگی در مساجد شد
حجت‌الاسلام سلحشور ادامه داد: شورای فرهنگی که در سال‌های اخیر با همکاری سپاه تشکیل شد یکی از اتفاقات خوب و اثدرگذار در این حوزه به شمار می‌آید و این شورا باعث شد که موازی‌کاری مساجد در حوزه فرهنگی از بین برود و فعالیت‌های فرهنگی منسجم و به دور از موازی‌کاری ادامه یابد. در ضمن، این کار باعث حذف اختلافات فعالیت‌های فرهنگی در مساجد شد. طبق این شورا، رئیس شورای فرهنگی در مساجد امام جماعت، دبیر آن فرمانده پایگاه بسیج و دو نفر از هیئت امنا و تشکل‌های مسجدی هم جزء اعضای آن به حساب می‌آیند.
حجت‌الاسلام سلحشور ادامه داد: شورای فرهنگی که در سال‌های اخیر با همکاری سپاه تشکیل شد یکی از اتفاقات خوب و اثدرگذار در این حوزه به شمار می‌آید و این شورا باعث شد که موازی‌کاری مساجد در حوزه فرهنگی از بین برود و فعالیت‌های فرهنگی منسجم و به دور از موازی‌کاری ادامه یابد. در ضمن، این کار باعث حذف اختلافات فعالیت‌های فرهنگی در مساجد شد. طبق این شورا، رئیس شورای فرهنگی در مساجد امام جماعت، دبیر آن فرمانده پایگاه بسیج و دو نفر از هیئت امنا و تشکل‌های مسجدی هم جزء اعضای آن به حساب می‌آیند.
مدیر اداره فرهنگی معاونت فرهنگی و اجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد با بیان اینکه شاخص‌ها و سنجه‌هایی برای نظام مدیریت فرهنگی مسجد تعریف شده، اظهار کرد: این شاخص‌ها امتیازبندی و نمره‌بندی شدند و باعث می‌شوند که امام جماعت یا شورای فرهنگی بخواهد بداند که نظام مدیریت فرهنگی مساجد در چه ابعاد و زمینه‌هایی می‌تواند فعالیت کند.
نقش اصلی شورای فرهنگی
وی ادامه داد: ویژگی‌های کالبدی مساجد امتیازاتی از فضا و محیط تا محراب، فضای د‌اخلی، زیبایی و تجهیزات و امکانات مسجد را دربرمی‌گیرد. به این ویژگی‌ها براساس سنجه‌ها امتیاز داده می‌شود و در این جریان محتواها، پیام‌ها، نظام تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در قالب نقش اصلی شورای فرهنگی بررسی می‌شوند. یعنی تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در این حوزه براساس همان سنجه‌ها انجام می‌شود؛ در پایان برای همه این ویژگی‌ها استانداردی صادر می‌شود که مشخص می‌کند یک مسجد از ۱۰۰ درصد نظام مدیریت فرهنگی تا چه میزان توانسته است به ویژگی‌های نظام فرهنگی دست پیدا کند.
وی ادامه داد: ویژگی‌های کالبدی مساجد امتیازاتی از فضا و محیط تا محراب، فضای د‌اخلی، زیبایی و تجهیزات و امکانات مسجد را دربرمی‌گیرد. به این ویژگی‌ها براساس سنجه‌ها امتیاز داده می‌شود و در این جریان محتواها، پیام‌ها، نظام تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در قالب نقش اصلی شورای فرهنگی بررسی می‌شوند. یعنی تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در این حوزه براساس همان سنجه‌ها انجام می‌شود؛ در پایان برای همه این ویژگی‌ها استانداردی صادر می‌شود که مشخص می‌کند یک مسجد از ۱۰۰ درصد نظام مدیریت فرهنگی تا چه میزان توانسته است به ویژگی‌های نظام فرهنگی دست پیدا کند.
تحلیل وضعیت مساجد با طرح «استقرار مدیریت فرهنگی مساجد»
حجت‌الاسلام سلحشور در ادامه به ایکنا گفت: طرحی هم با کمک همین شاخص‌ها و سنجه‌ها به نام «استقرار مدیریت فرهنگی مساجد» اجرا می‌شود که در آن مساجدی انتخاب و اسناد مرتبط با آنان بررسی می‌شود؛ همچنین ضمن بررسی، بازدید‌های میدانی از مسجد انجام و جلسات مشترکی هم با امام مسجد و کارگزاران آن تشکیل می‌شود؛ در نهایت، وضعیت مساجد تحلیل خواهد شد؛ برای مثال مسجدی از نظر برخی شاخص‌ها وضعیت خوبی دارد، اما جمعیت آن را یک قشر خاص مانند بزرگسالان و یا بانوان تشکیل می‌دهند؛ در ادامه این تحلیل مشاهده می‌کنیم که همه شاخص‌ها امتیازات خوبی دارند، اما نوجوانان در مسجد حضور ضعیفی دارند. در پایان به این نتیجه می‌رسیم که این موضوع به نظام ارتباطی مسجد بازمی‌گردد. وقتی که ارتباطات فرهنگی و تربیتی مساجد ضعیف و ارتباطاتی هم با مدارس اطراف برقرار نمی‌شود این اتفاق رخ می‌دهد؛ لذا طرح پیوند مسجد و مدرسه را راه‌اندازی کردیم تا با مدارس ارتباط بیشتری برقرار شود.
ایجاد دسترسی به محتوا و محصولات مسجدی
وی اظهار کرد: حتی در بحث خدمات فرهنگی تلاش کردیم که سهولت دسترسی به محتوا و محصولات را فراهم کنیم تا اگر محتوایی از سوی امام جماعت به نمازگزاران ارائه شد، منبع محتوا هم معرفی شود و در همان مسجد نمازگزار قابلیت دسترسی به محتوا را هم داشته باشد. یا حتی در حوزه جذ‌ب از بیرون مساجد هم برای کاهش مشکلات مردمی و مراجعه‌کنندگان خدماتی را مانند مشاوره خانوادگی و فردی با حضور مشاوران در مساجد ارائه کردیم تا مردم برای رفع مشکلاتشان بیشتر به مساجد مراجعه کنند و از خدمات آن بهره‌مند شوند.
ضرورت ایجاد الگوی خودکفایی در مساجد
مدیر اداره فرهنگی معاونت فرهنگی و اجتماعی مرکز رسیدگی به امور مساجد با بیان اینکه در دو کار هنوز به الگوی مناسبی دست پیدا نکرده‌ایم، افزود: مورد اول اقتصاد فرهنگ است. به این معنی که در نحوه تأمین هزینه‌ها و هزینه‌کرد برنامه‌ها الگوی مناسبی نداریم. البته در نظام استقرار مدیریت مالی این مسائل انجام شد، اما در نحوه تأمین هزینه‌کرد‌ها هنوز به الگوی خودکفایی مساجد دست نیافته‌ایم. از ابتدای تاریخ مسجد این مراکز مذهبی مستقل بوده‌اند و به هیچ دولت و یا حکومتی وابسته نبوده‌اند. امروزه گاهی نهاد‌ها و سازمان‌هایی مانند شهرداری کمک‌هایی را به مساجد تخصیص می‌دهند که شهردار بعدی آنها را لغو می‌کند. لذا الگوی خودکفایی برای مساجد باید باشد که بتوانند به صورت مستقل عمل کنند.
نبود الگو در مدیریت فرهنگ و کارکرد اجتماعی مساجد
وی ادامه داد: مورد دوم کارکرد اجتماعی مساجد است که در این باره هم هنوز نتوانسته‌ایم به الگوی مناسبی برسیم. مردم از مساجد انتظار فعالیت اجتماعی و خدمات مربوط به این حوزه را دارند، مانند خدمات خیریه مساجد که به مردم محله ارائه دهند، اما متأسفانه در این حوزه هم فعلاً الگویی نیست که بتوانیم براساس آن این خدمات را ارائه کنیم و علی‌رغم فعالیت‌های گسترده‌ای که انجام شد و نمونه آن هم طرح هر مسجد یک جهیزیه در سال گذشته بود، بازهم نیازمند الگوی مناسبی هستیم.
وی ادامه داد: مورد دوم کارکرد اجتماعی مساجد است که در این باره هم هنوز نتوانسته‌ایم به الگوی مناسبی برسیم. مردم از مساجد انتظار فعالیت اجتماعی و خدمات مربوط به این حوزه را دارند، مانند خدمات خیریه مساجد که به مردم محله ارائه دهند، اما متأسفانه در این حوزه هم فعلاً الگویی نیست که بتوانیم براساس آن این خدمات را ارائه کنیم و علی‌رغم فعالیت‌های گسترده‌ای که انجام شد و نمونه آن هم طرح هر مسجد یک جهیزیه در سال گذشته بود، بازهم نیازمند الگوی مناسبی هستیم.
حجت‌الاسلام سلحشور در پاین گفت: البته اقدامات گسترده و برنامه‌های دیگری هم در ذیل همین نظام مدیریت فرهنگی از جمله پیوند مسجد و مدرسه، مسجد و نوجوان، مسجد و جوان، مسجد و بانوان و یا مراسم معنوی اعتکاف دانش‌آموزی رخ داد. همچنین اقدامات دیگری در حوزه قرآن مانند راه‌اندازی نهضت قرآنی، کرسی‌های تلاوت، تفسیر و امثال آن با موفقیت در حال انجام است که امیدواریم با تحقق کامل نظام مدیریت فرهنگی سایر مشکلات هم مرتفع شود.
انتهای پیام
