خیالی‌نگاری؛ روایت تصویری نافذ از وقایع دینی/ لزوم حمایت مجموعه‌داران از این هنر

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ عصر امروز دوشنبه 30 مهرماه، نمایشگاه آئینی ـ عاشورایی «سرمنزل عشاق حسین بن علی» در موزه‌های معاصر فلسطین افتتاح شد؛ نمایشگاهی که در آن آثار از هنرمندان معاصر در رشته‌های خیالی‌نگاری، پرده‌های قهوه‌خانه‌ای، شمایل‌نگاری، خط و نقاشی، نگارگری و تذهیب در معرض دید عموم علاقه‌مندان قرار گرفته است.

میثم حسن‌خانی، دبیر هنری و نمایشگاه‌گردان این رویداد هنری، درباره محتوای آثار ارائه شده در این نمایشگاه گفت: نمایشگاه حاضر را به اسم «سرمنزل عشاق حسین بن علی» نامگذاری کردیم که غالب آثار عرضه شده در این نمایشگاه را هنری موسوم به خیالی‌نگاری دربرمی‌گیرد.

وی ادامه داد: خیالی‌نگاری از جمله هنرهای سنتی ما ایرانیان است که در یکی دو سده گذشته از سوی هنرمندان خلاق در عرصه نقاشی و نگارگری به آن پرداخت شده و تقریباً آخرین بارقه‌های نقاشی سنتی و قهوه‌خانه‌ای را می‌توان در آنها جستجو کرد. این هنر کاملاً عامیانه شکل گرفته و مبنای ترسیم اشکال در این هنر عقاید و باورهای مردم کوچه و بازار است که براین اساس پی‌ریزی شده و به اجرا درمی‌آید.

حسن‌خانی با اشاره به اینکه این هنر موضوعات مختلف را شامل می‌شود، گفت: این نمایشگاه و در قالب هنر خیالی‌نگاری بیشتر با آثار روبه‌رو هستیم که به موضوع واقعه عاشورا و حماسه حسینی می‌پردازند هر چند که در برخی از پرده‌های به نمایش درآمده نیز روایاتی از شاهنامه ترسیم و در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است.

این مدیر هنری تصریح کرد: نقاشی خیالی‌نگاری و قهوه‌خانه‌ای صرف‌نظر از ارزش هنری نهفته در خود اثر، جنبه کاربردی داشته و اغلب در مجالس نقالی و پرده‌خوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و هنرمند در آن‌ها با استفاده از درونیات خود و برپایه باور دینی و برداشت‌های شخصی نسبت به یک واقعه تاریخی و مذهبی، روایتی تصویری از آن را با استفاده از ساده‌ترین متریال بر روی پرده نقش می‌کند که مشخصاً در مورد شرح تصویری وقایع عاشورا، هنرمند نقال و پرده‌خوان با استناد به این تصاویر در دهه اول محرم به نقل ماوقع برای حاضران در مجلس می‌پردازد که نوعی تداعی عینی و ارتباط نزدیک میان مخاطب با واقعه در مواجهه با این تصاویر و نقل هنرمند نقال و پرده‌خوان ایجاد می‌شود که به نظر می‌رسد این هنر که در حال کمرنگ و منسوخ شدن است، نیاز به احیای مجدد در قالب برپایی چنین نمایشگاه‌هایی به ویژه برای نسل جوان و دانشجویان دارد تا به این واسطه به آن شرح داده شود که این هنر در زمان‌‎هایی نه‌چندان دور که شیوه‌های نوین و مدرنی برای پرداختن به وقایع مهم دینی و ملی پدید آمده است، از چه جایگاه و مرتبه‌ای برخوردار بوده است.

حسن‌خانی در ادامه با اشاره به اینکه مجموعه حاضر به همت فرهنگستان هنر، موزه فلسطین و از مجموعه گالری درویش گرد آورده شده است، افزود: متأسفانه در روزگار گذشته هنرمندان شاغل در عرصه نقاشی قهوه‌خانه‌ای و یا همین هنر خیالی‌نگاری آن‌چنان که باید و شاید مورد توجه و حمایت قرار نگرفته بودند و این مسئله موجب شد تا دوستان مسئول به فکر بیفتند که با عبرت از گذشته از هنرمندانی که در حال خلق آثار قابل اعتنایی در این زمینه هنری هستند حمایت کنند. لذا این آثار اغلب به هنرمندان نام‌آشنای فعال در این عرصه سفارش داده شد و با سرمایه‌گذاری که به عمل آمد، تمامی آثار پس از کامل شدن از ایشان خریداری شد.

دبیر هنری نمایشگاه «سرمنزل عشاق حسین بن علی» یکی دیگر از اهداف اصلی برپایی این نمایشگاه را ترغیب نسل جوان علاقه‌مندان به آموزش مبانی این هنر و بهره‌گیری از توان هنری اساتید فن برشمرد و گفت: امیدوارم برپایی این نمایشگاه بستر لازم و مؤثری را برای ایجاد این ارتباط سازنده میان هنرجو و استادان این رشته فراهم آورد تا به این واسطه این هنر با رجوع به اصالت ها و خاستگاه اصلی خود همچنان در نسل‌های آینده هنر ایران زمین تداوم یافته و به اوج کمال برسد.

وی تأکید کرد: از آنجا که هنر نقاشی قهوه‌خانه و هنر خیالی‌نگاری که ما در این نمایشگاه شاهد عرضه برخی از آثار فاخر هستیم. از جمله ابزار اصلی مورد نیاز هنرمندان نقال و پرده‌خوان به منظور برپایی مجالس نقالی و پرده‌خوانی مذهبی است. لذا باید به فکر ایجاد گنجینه‌ای به منظور حفظ و صیانت از چنین آثاری و ترویج فنون و سبک‌های آن برای پدیدآوری آثار نو در این زمینه باشیم.

حسن‌خانی در پایان گفت: یکی از راهکارهای اصولی در راستای تحقق این هدف، تشویق و ترغیب مجموعه‌داران به منظور سرمایه‌گذاری در نشر و ترویج هر چه بیشتر این هنر است و مثلاً علاوه بر اینکه بودجه‌ای را صرف گردآوری و نگهداری مجموعه و کلکسیونی از تمبر و برخی اشیای اصطلاحاً عتیقه می‌کنند در زمینه خریداری و نگهداری چنین آثار هنری در قالب پرده‌نگاری و خیالی‌نگاری نیز اهتمام به خرج داده تا علاوه بر رونق چرخه اقتصادی این هنر، شاهد تداوم و استمرار آن در میان نسل‌های آینده نیز باشیم.

یادآور می‌شود نمایشگاه آئینی ـ عاشورایی «سرمنزل عشاق حسین بن علی» تا 6 آبان همه روزه به غیر از ایام تعطیل از ساعت 10 تا 18 برای بازدید عموم علاقه‌مندان به این هنر به نشانی خیابان ولی عصر(ع)، خیابان بزرگمهر، نبش خیابان شهید برادران مظفر، موزه فلسطین دایر است.

گزارش از امیرسجاد دبیریان