اصلاحات، در گرو تایید دین است/ آیت‌الله طالقانی قرآن را به دانشگاه‌ها وارد کرد
گروه معارف-عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه مفید گفت: برای انجام اصلاحات باید تأیید یا عدم مخالفت دین را کسب کرد، در غیر این صورت هیچ نوع اصلاحاتی در جامعه اسلامی تحقق عینی پیدا نمی‌کند.
یوسف خان محمدی، عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه مفید قم در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان، اظهار کرد: روشنفکری دینی به جریانی اطلاق می‌شود که معتقد است برای اداره جامعه علاوه بر اینکه به فراورده‌های عقل بشری نیاز است، باید به مبانی دینی نیز توجه کرد. در واقع چون بخشی از هویت جمعی جامعه ایرانی برگرفته از دین می‌باشد، باید به این بخش از هویت توجه جدی داشت.
وی با بیان اینکه ایجاد هر نوع اصلاحات در جامعه اسلامی و ایرانی نیازمند توجه جدی به آموزه‌های دینی است، گفت: برای انجام اصلاحات باید تأیید یا عدم مخالفت دین را کسب کرد؛ در غیر این صورت هیچ نوع اصلاحاتی در جامعه اسلامی تحقق عینی پیدا نمی‌کند.
خان محمدی بیان کرد: اولین کسانی که قرآن‌پژوهی را با توجه به مشکلات و معضلات جامعه در ایران پایه‌ریزی کردند، آیت‌الله طالقانی، علامه طباطبایی و شهید مطهری بودند که در دهه‌های چهل و پنجاه بالاترین تأثیر را بر جریان روشنفکری گذاشتند.
وی افزود: قبل از این افراد، اولین کسی که بحث بازگشت به آموزه‌های دینی را مطرح و تلاش کرد تا فراورده‌های عقل جمعی نظیر دموکراسی، رأی اکثریت، حقوق بشر، حقوق زنان و جلوگیری از روی کار آمدن حکومت‌های استبدادی را که در غرب محقق شده بود در جامعه پیاده‌سازی کند، آیت‌الله نائینی و شاگردان ایشان سید اسدالله خرقانی و شریعت سنگلجی بودند که قرآن‌پژوهی را با رویکرد سیاسی-اجتماعی در جامعه ایران شکل دادند.
آیت‌الله طالقانی قرآن را به دانشگاه‌ها وارد کرد
عضوهیئت علمی دانشگاه مفید با بیان اینکه اولین کسی که قرآن را به میان دانشگاهیان و جریان روشنفکری برد، مرحوم آیت‌الله طالقانی بود، ادامه داد: تفسیرهایی که ایشان در مسجد هدایت ارائه می‌داد، باعث شد تا عده‌ای از دانشجویان در حلقه تفاسیر سیاسی-اجتماعی ایشان حضور یابند و همین افراد به مرور زمان، بحث قرآن‌پژوهی را در دانشگاه‌ها مطرح کردند که از جمله مهمترین آنها، مرحوم مهندس مهدی بازرگان و دکتر یدالله سحابی بودند و همین طیف از افراد بعدا جامعه اسلامی دانشجویان را تشکیل دادند.
وی اضافه کرد: نگاه جدیدی که آیت‌الله طالقانی در زمینه قرآن‌پژوهی به وجود آورد، دانشجویان را جذب کرد و باعث شد تا قرآن به دانشگاه‌ها راه یابد. بعد از انقلاب نیز یکی از خواسته‌های ایشان این بود که قرآن در دروس دانشگاهی گنجانده شده و تدریس شود که این اتفاق رخ داد، اما آن نوع قرآن‌پژوهی که مورد توجه آیت‌الله طالقانی بود، هنوز مسیر تکامل خود را طی نکرده است. از آنجا که قرآن‌پژوهان و مدرسان قرآن نیز باید ویژگی‌های خاصی داشته باشند، هنوز به وضعیت آرمانی و ایده‌آل تدریس قرآن در دانشگاه‌ها نرسیده‌ایم.
خان محمدی خاطر نشان کرد: روشنفکران دینی معتقد بودند که چون بخش اعظمی از هویت جامعه ایرانی، دینی و اسلامی است، برای بیداری و اصلاح جامعه و مبارزه با خرافات و استبداد و استعمار، تنها راه، بازگشت به قرآن است که می‌تواند ما را در این مسیر هدایت کند؛ چون قرآن متن اصیلی است که کل جامعه آن را می‌پذیرد و بهترین امکان را برای اصلاح و حرکت به سمت پیشرفت و تعالی در اختیار ما قرار می‌دهد.
وی اظهار کرد: یکی از مباحثی که در دوره قرآن‌گرایان مطرح شد، دسته‌بندی مشکلات و معضلات و بحران‌های جامعه و عرضه آنها به قرآن و دریافت پاسخ از قرآن برای بهتر زیستن بود که بحث تفسیر موضوعی را به وجود آورد. در واقع تفسیرهای سیاسی-اجتماعی از قرآن نوعی تفسیر موضوعی است که بر پایه آن، می‌خواهیم از قرآن برای اداره جامعه استمداد بطلبیم.
این استاد دانشگاه افزود: یکی از مباحثی که آیت‌الله طالقانی مطرح کرد و در قانون اساسی سال 1358 نیز تا حدودی منعکس شد، مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها بود که از آن به شورا تعبیر می‌شود. اگر به قانون اساسی سال 1358 و سپس قانون اصلاحی سال 1368 بنگرید، می‌بینید که اکثر اصول مربوط به شورا نظیر قانون شوراها، شورای عالی قضایی و شورای رهبری برگرفته از اندیشه‌های قرآنی آیت‌الله طالقانی، شهید بهشتی و امثال آنها بود.
وی ادامه داد: آیت‌الله اردبیلی گفته است« جامعه قرآنی که در قرآن با عنوان امت از آن یاد شده است، تحقق عینی پیدا نمی‌کند، مگر اینکه تصمیم‌گیری‌ها بر پایه شورا و رأی اکثریت صورت گرفته باشد».
وی تصریح کرد: این‌گونه مباحث باعث می‌شود که اندیشمندان جهان اسلام با یکدیگر به مباحثه بپردازند و آموزه‌های قرآنی در جامعه اسلامی رشد و گسترش یابد.
انتهای پیام
