آثار فقه‌القرآن موجود ظرفیت فقهی قرآن را به درستی منعکس نکرده است
گروه حوزه‌های علمیه: عضو هیئت علمی مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) جامعه المصطفی العالمیه(ص) و مدیر پروژه آیات‌الاحکام این مجتمع گفت: آثاری در مورد فقه‌القرآن نوشته شده است ولی معتقدم این آثار نتوانسته‌اند ظرفیت فقهی قرآن را به درستی منعکس کنند.
حجت‌الاسلام و المسلمین خالد الغفوری، عضو هیئت علمی مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) جامعة المصطفی العالمیه(ص) در گفت و گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: یکی از اهداف ما در مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) در راستای کارهای علمی و پژوهشی که در مورد آیات‌الالحکام انجام می‌دهیم ایجاد رشته فقه‌القرآن است.
وی با بیان اینکه این رشته اگر در گذشته هم در حوزه وجود داشته است امروز منقرض شده است عنوان کرد: اخیرا چند کتاب در این زمینه نوشته یا ترجمه شده است ولی این آثار نتوانسته‌اند ظرفیت فقهی قرآن را آنطور که انتظار است منعکس کنند ضمن اینکه برخی آثار مانند فقه القرآن قطب رواندی وجود دارد که ترجمه هم شده است ولی در دوره معاصر ظرفیت فقهی قرآن کریم آن قدر زیاد است که نمی‌توان به آثار گذشته اکتفا کرد.
خالد الغفوری ادامه داد: اکثر کارهایی که در این زمینه صورت می‌گیرد از روی تبرک و تیمن است و چون فقه‌القرآن به عنوان رشته تخصصی در حوزه تعریف نشده است آثاری هم در این زمینه متناسب با مفهوم اصلی و حاق آن نداریم.
مدیر پروژه آیات‌الاحکام مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) جامعة المصطفی العالمیة(ص) تاکید کرد: بحث جدی در این زمینه و متناسب با نیازهای روز و ظرفیت قرآن کریم صورت نگرفته است، بنابراین ایجاد یک رشته تخصصی و تدوین و تالیف کتب در این زمینه و به خصوص تربیت استادان توانمند در این عرصه ضروری برای پیشبرد کار ضروری است.
خالد الغفوری با اشاره به تاکید آیت‌الله العظمی سبحانی در سال تحصیلی گذشته بر این مسئله و ضرورت ایجاد رشته فقه القرآن در حوزه و لزوم تفاوت قائل شدن با فقه اللغة بیان کرد: این ضرورت از آن جهت در حوزه علمیه احساس می‌شود که ظرفیت آیات قرآن منحصر به داده‌های استخراج شده گذشتگان ندارد، همان‌طور که در مورد تعداد آیات‌الاحکام و آیات فقهی نیز اختلاف‌نظر وجود دارد و نوع نگاه عالمان دینی در هر دوره متناسب با فضای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی دوره خود به قرآن کریم متفاوت است.
این محقق و استاد حوزه علمیه با بیان اینکه ما در تدوین پروژه خودمان توجه چندانی به تعداد آیات‌الاحکام موجود در قرآن نداریم تصریح کرد: مهم از دید ما ظرفیت دلالی آیات قرآن کریم است، یعنی شاید از یک آیه بتوانیم چندین مسئله فقهی و شرعی را استنباط و استخراج کنیم که قهرا باعث توسعه دایره آیات‌الاحکام نیز خواهد شد.
خالد الغفوری اظهار کرد: گاهی از یک آیه می‌توانیم مثلا 35 فرع فقهی و یا 52 فرع فقهی استخراج کنیم که این پروژه در حال انجام است و اعتقاد ما نگاه منسجم و سیستمی به قرآن کریم است؛ زیرا از مجموعه آیات قرآن می‌توانیم برای رسیدن به یک حکم بهره ببریم و از یک واژه و مفهوم آن در یک آیه آن را در خدمت سایر آیات نیز به کار بگیریم.
این محقق و استاد حوزه علمیه با بیان اینکه فقه القرآن با این نوع نگاه بسط یافته عنوان جدیدی است که به خصوص در سالیان اخیر توسط آیت الله العظمی سبحانی مطرح می‌شود ادامه داد: ایجاد رشته‌ای در این زمینه دور از تفکر و ظرفیت حوزه نیست به خصوص اینکه این رشته بر خلاف میان‌رشته‌ای هایی مانند جامعه‌شناسی و روانشناسی اسلامی و ... ممکن است سنخیتی با علوم حوزوی و اسلامی در نگاه نخست نداشته باشد.
وی تاکید کرد: فقه‌القرآن موضوعی از جنس علوم حوزوی است و مشکل جدی در راه ایجاد آن وجود نخواهد داشت، همچنین برای تدریس و ترویج آن در حوزه نیز ظرفیت بالقوه خوبی با وجود صدها استاد تفسیر و فقه و ادبیات وجود دارد.
الغفوری بیان کرد: ایجاد رشته فقه القرآن ظرفیت چندین رشته و متعلقات رشته‌های دیگر حوزوی را هم تقویت خواهد کرد که از جمله می‌توان به رشته فقه، ادبیات، اسباب نزول و تفسیر و کلام اشاره کرد.
یادآور می‌شود، آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی در یکی دو سال تحصیلی گذشته حوزه علمیه و در درس فقه و اصول خود ضمن بیان مباحث فقه القرآنی برخی آیات مانند آیه وضو به دفعات و مکررا خواستار ایجاد رشته فقه القرآن در حوزه علمیه شدند و حتی از طلاب درخواست کردند تا با نوشتن نامه‌ای از شورای عالی حوزه های علمیه ایجاد این رشته را درخواست کنند.
ایشان با اشاره به ضرورت این کار استدلال کردند که اگر علما و فضلای حوزه‌های علمیه شیعه بتوانند ظرفیت فقهی قرآن را بیش از گذشته و به خصوص با کمک مباحث کلامی و تفسیری شکوفا کنند قطعا در مقابله با آراء علمی مفسران و فقهای اهل سنت دست پیش خواهند داشت و می‌توانند در معرکه آراء فقهی و تفسیری دیدگاه‌های نادرست آنان را به چالش بکشند.
