آیا اوراق گام به نفع تولید است

اخیراً اصلاحیه مصوبه شورای پول و اعتبار مبنی «دستورالعمل ناظر بر گواهی اعتبار مولد (گام)» و «ضوابط کنترل و مدیریت اوراق گام» امکان استفاده از اوراق گام برای پرداخت بدهی به دستگاه‌های اجرایی توسط متقاضی دوم و بعد از آن فراهم شد. طبق این اصلاحیه با هدف توسعه ابزار‌های تأمین مالی زنجیره تأمین و تأمین مالی کارآمد بنگاه‌های اقتصادی و افزایش سهم اوراق گام در تأمین مالی اقتصاد، بیست و نهم فرودین ماه ۱۴۰۳ به شبکه بانکی ابلاغ شده است، همچنین امکان استفاده شخص حقیقی از اوراق گام بابت خرید کالا به عنوان متعهد صرفاً در قالب کارت رفاهی متصل به اوراق گام میسر شد.

علاوه براین براساس این اصلاحیه امکان انتقال به بازار سرمایه یا خرید دین اوراق گام (طبق ماده ۵ دستورالعمل) توسط دارنده اوراق گام به صورت ۲۵ درصد توسط متقاضی اول، ۵۰ درصد توسط متقاضی دوم و ۷۵ درصد توسط متقاضی سوم و بعد از آن فراهم شد.

حسین محمودی اصل، کارشناس مسائل اقتصادی و استاد دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا، درباره این اصلاحیه و اثرگذاری که اوراق گام می‌توانند در حمایت از تولید داشته باشد، گفت: در مناسب بودن پرداخت بدهی‌ها از طریق اوراق گام نمی‌توان شک کرد و به نظر من این یک ابزار مفید و اثرگذار است که در پرداخت بدهی‌ها یا تسهیل امور مالی شرکت‌ها، بنگاه‌ها و واحدهای تولیدی نقش مهم و به سزایی دارد اما به شرط اینکه اوضاع اقتصادی مناسب و در وضعیت ثبات به سر ببرد. 

آیا اوراق گام اثرگذار است؟

وی با بیان اینکه وقتی کشور در شرایط تورمی قرار دارد و اکثر منابع قفل شده، اوراق گام برای تولید و تأمین نقدینگی واحدهای تولیدی اثری ندارد، تأکید کرد: متأسفانه به دلیل وجود تورم، حاشیه سود تولیدکننده به شدت کاهش پیدا کرده و به همین دلیل حاشیه سود کسانی هم که مطالباتشان با اوراق گام تسویه شده کاهش می‌یابد و دریافت‌‎کننده این اوراق تصمیم می‌گیرد یا ترجیح می‌دهد اوراق گام را سریع‌تر تنزیل کند و در اینجا عملاً در چرخه مالی نقل و انتقال خاصی به طور عملی صورت نگرفته است.

استاد دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد:  به باور من برای شرکتی که با کمبود شدید نقدینگی روبه‌روست، اوراق گام توان برطرف ساختن کمبود نقدینگی را ندارد. امروز اغلب شرکت‌ها و واحدهای تولیدی از قبول چنین اوراقی سر باز زده و آن را قبول نمی‌کنند.

محمودی اصل با بیان اینکه اوراق گام با محدودیت 25 درصدی در تنزیل روبه‌روست، گفت: همه به دنبال این هستند که اوراق گام را تنزیل و به منابع نقد دست یابند تا آن را نزد خود نگه دارند و حتی برای برخی هم مهم نیست قیمت تنزیل چقدر است چون در شرایط تورمی به سر می‌بریم و فقط مهم نقد کردن اوراق است و گیرندگان اوراق گام نگهداری آن را به زیان خود می‌بینند.

وی با بیان اینکه کاهش حاشیه سود تولید باعث شده سود تولیدکننده تورم را هم پوشش ندهد، تأکید کرد: وقتی وضعیت چنین باشد قطعاً رکود در بازار حکمفرما خواهد بود. پس می‌توان نتیجه گرفت در شرایط تورم لجام‌گسیخته دریافت اوراق گام اصلاً به نفع تولیدکننده نیست،

استاد دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه وقتی براساس مصوبه شورای پول و اعتبار 25 درصد اوراق گام قابلیت تنزیل دارد باید هم خواهانی نداشته باشد، گفت: البته ناگفته نماند اگر قرار باشد این حجم از اوراق گام کاملاً تنزیل شوند قطعاً افزایش شدید نقدینگی رقم خواهد خورد که این اتفاق به تورم دامن می‌زند.

اوراق گام به شرط تنزیل صددرصدی مفید است

محمودی اصل بیان کرد: اوراق گام به شرط تنزیل صددرصدی برای واحدهای تولیدی مفید است ولی وقتی 25 درصد آن قابلیت تنزیل دارد از جذابیت می‌افتد. به هر حال واحدهای تولیدی با کمبود منابع روبه‌رو هستند و شرط تنزیل 25 درصدی برایشان خارج از فایده و جذابیت است.

وی با اشاره به سیاست‌های غلط اقتصادی گفت: حاشیه سود تولید 13 درصد است و در این شرایط اوراق با سود 30 درصد منتشر می‌شود یعنی از ابزار بهره استفاده شده تا تورم کنترل شود ولی در کشورهای دیگر حاشیه سود تولید شرکت‌ها سه برابر نرخ بهره بوده اما در ایران حاشیه سود تولید یک‌سوم نرخ بهره است! با حاشیه سود تولید معلوم است تولیدکننده به دریافت وام با سود 23 درصد یا بیشتر مبادرت نمی‌ورزد چون می‌داند اگر تسهیلاتی با این نرخ سود دریافت کند دو سال دیگر کسب و کارش از بین خواهد رفت.

این کارشناس مسائل اقتصادی تأکید کرد: مگر با حاشیه سود 13 درصدی و تسهیلات 40 درصدی می‌توان کالایی تولید کرد؟! اوراق گام فقط بدهی‌های بانک مرکزی و تورم ایجادشده را پوشش می‌دهد و برای تولیدکننده سود دیگری در پی ندارد. شرایط اقتصادی به‌گونه‌ای است که 60 درصد چک‌های تولیدکنندگان برگشت خورده و ما مدام اصرار دایم که بدهی‌ها با اوراق گام پرداخت شود.

گفت‌وگو از سعید امینی